Die Urkunden Heinrichs V. und der Königin Mathilde
<<110.>>

(Heinrich) begründet mit der eingehenden Darstellung des Aufstiegs, der Macht- und Besitzmehrung und der verschiedenen hochverräterischen Aktionen seines auf den Mainzer Metropolitansitz erhobenen Kanzlers Adalbert dessen bei einem zufälligen Zusammentreffen auf dem Wege (nach Erfurt) erfolgte Gefangennahme.

(1112 Dezember).

Longa et inaudita quamdiu confracti molestia, Iudę quociens pacis osculo venundati traditio domestica omnium, quorum in corde cor, corda moveat, quorum deus deus est, divinę censura pietatis flectat, ipsa super infidelitate diabolica tanta, si qua fidelis anima, pie obstupescat. Scimus, quoniam in aliquas descendere querelas imperialis nostra non sinit dignitas; verum, quę crudeliter patimur et passi sumus, eloqui tandem crudelis et inopinata compellit iniquitas. Adelbertum cancellarium nostrum, quem de humili sublimem, quem de inope locupletem, qualem et quantum de paupere principem fecerim, non alicui incognitum personarum, sed ipse totus in me clamat orbis terrarum. Maxima siquidem circa illum nostra familiaris familiaritas universum sibi subiecit regnum, preter quod nomen et imperii nostri sola et singularis denegavit dignitas. Totum cum illo, nil sine illo disposuimus; secretorum regni conscius, nullius consilii inscius; totam sibi curiam, omnem subiecimus miliciam, non modo nobis secundum, verum dimidium animi nostri fecimus. Ut autem fidei suę vigor et mutuę dilectionis commercia incrementis dignitatum accederent affectiorque affectus in nos et amor suus accresceret, metropolim maiorem regni, potentissimam opum, copia precinctam militum, Mogontinam sedem, caritate sibi constravimus et multo multorum rancore tamen intronizavimus. Ille vero tanta gloria se tam gloriose super se exaltatum videns dignitati nostrę statim invidens parem non patitur. Dominus quasi regni extollitur, ineffabilibus divitiarum acervis suffocatus, maxima militum et armorum copia conglobatus hominem exuit, fidem proicit, humanarum limites rerum excedit; nec deum nec hominem réverens religione viciata divinas ruit in leges; discordię et cuiuscumque mali lętale virus propinat, quod in exitium vitę nostrę et regni fideliumque nostrorum necem evomat. Qui vero tam malum propinavit errorem, filius Belyal, pace disturbata, unitate ęcclesię discissa sacramenta, quibus se multociens coram fidelibus nostris devinxit, velut verba violat; castra nostra, fidei suę commendata, quędam non concessa, sibi usurpat; hereditatem patrum nostrorum, terras ęcclesiarum, possessiones regni, immo cuncta regalia Transrenina, episcopatus, abbatias sibi vendicat; conventiculis et coniurationibus omnium, quos vel pecunia vel arte corrumpere potest, manus in nos nostramque perniciem armat; in ipsum imperii nomen intendere non formidat. Preterea, dum infirmitate valida Wormacie prerepti essemus, in ipso vitę nostre articulo loricata manu crucem et lanceam nobis insidiose temptat preripere; episcopum ibidem clerus et populus me summotenus valente cogitur eligere, ut sic conventiculis factis in mortem meam irruerent. Videns autem, quia deo non annuente nec sic profecit, filium sororis meę, ducem Fridericum, omni dolo ingenii circumvenire molitur, quatenus in nos assurgere et suę se velit machinationi consociare. Hac quia cassatus non bene procedit via, alia captat insidiarum ingenia. Lǒdewico et Wicberto audendi in nos ausum prebet et semina discordię totam, qua potest, per Saxoniam seminat. Nec tanti mali sufficit traditio, – contra sanctiones divinas, contra iura legum, contra apostolica tradita nobis et sub anathemate confirmata precepta decretorum – Uiennensi Burgundo scisma suadet, totam pene Longobardiam tali nisu aggreditur. Traditiones, periuria, maleficia illius singula referre audienti quidem et cordi humano inhumanum, verum pleraque sunt aperta et nota, quę nulli credimus incognita. Tandem, cum nullum finem nec modum tantis malis poneret, sed traditioni traditionem apponeret, consilio fidelium nostrorum, quibus vita nostra et fides cordi est, quia res pro vita agitur, tam malignę machinationi nos opponere hortamur. Vocatus ad curiam nusquam venire preter Wormaciam remandat. Qua tandem armatorum copiosa manu veniens tocius pene civitatis cives in nos armaverat, qui iam pridem in necem meam conspiraverant. Tamen periculo periculose me cum paucis opponens ipsum ad nos domestice vocavi. Ipse vero tanta multitudine militum conglobatus totam curiam nostram latenter armatis vallavit, ita ut nullum insidię et conspirationes in nos laterent. Quod tamen licet non equo animo dissimulans solum, quod preripuerat nobis et ęcclesię Spirensi, castrum cum episcopis et aliis principibus requisivi. Ut verba ipsius refferam: “Nec castrum”, inquit, “me vivente reddam nec gratus serviam; et vos et vestra, si quoquomodo carere possem, omnino respuerem”. Hac indignatione, hoc morbo animi semotus a nobis Mogonciam rediturus recedit; venire tamen nobiscum proximo itinere in Saxoniam promittit. Nuda ergo et aperta traditio, in qua nobis et omnibus innotuit. Iam nec clam modis conspirationis, sed apperte locus Erphesfurt indicitur nostrę traditionis et mortis. Ad quod tam nefandum tamque inauditum nefas coniurati nominatim et, quicquid poterant, erroris satellites vocantur. Eodem autem itinere licet veniret, conscius sibi tantę malignitatis vocatus venire ad nos rennuit. Forte tamen, dum preterire nos vellet, accidit, ignarus nostri, ut in via nos offenderet nullaque salva ocasione transire posset; locuturus quasi nobis ingreditur. Ego mansueta veluti pridem peticione castrum beatę Marię, quod vi tenebat, repecii. Eo vero affirmante se vivente numquam redditurum, cętera sibi commissa castra commotus non modice requisivi nec eum detentum dimitterem, nisi nostra – vellet nollet – rehaberem. Divina benedicta potentia, quę superborum et sublimium colla calcat, quę superbis resistit, istum quoque tam nefandę malignitatis scelere deprehensum et convictum tradidit.