Prosodische Lizenzen

Materialien zu einem Lexikon der irregulären lateinischen Prosodie


von

Peter Christian JACOBSEN und Peter ORTH

Erlangen 2002



Literatur- und Abkürzungsverzeichnis


In der nachstehenden Übersicht finden Sie Nachweise der meisten in den Belegstellen benutzten Siglen und Kurzzitate. Benutzen Sie in Zweifelsfällen die Suchfunktion Ihres Browsers und konsultieren Sie zusätzlich die Abkürzungsverzeichnisse des Thesaurus Linguae Latinae, des Mittellateinischen Wörterbuches und des Novum Glossarium.

Sigle

Edition

Abbo Sangerm.

J. Soubiran, Prosodie et métrique des „Bella Parisiacae Urbis“ d‘Abbon, in: Journal des Savants (1965) S. 204-331.

A. Pauels, Abbo von Saint-Germain-des-Prés, Bella Parisiacae urbis, Buch I (Lateinische Sprache und Literatur des Mittelalters 15, 1984)

Abelard, Astral.

Peter Abelard, Carmen ad Astralabium, hg. von J.M.A. Rubingh-Bosscher (phil. Diss. Groningen 1987) S. 100-2

Adolf, Dolig.

Adolfus von Wien, Doligamus, hg. v. E. Habel, in: StM II 17 (1938) S. 103-147 (zur Prosodie S. 108)

Adolfo di Vienna, Doligamus. Gli inganni delle donne, a cura di Pola Casali (Per verba 7, 1997)

Aimer. IX 119ff.

Aimericus, Ars Lectoria, hg. von H.F. Reijnders, in: Vivarium 9, 2 (1971) S. 119-137

Aimer. X 41ff., 124ff.

Aimericus, Ars Lectoria, hg. von H.F. Reijnders, in: Vivarium 10, 1 (1972) S. 41-101 und 124-176

Albert. Stad., Troil.

Albert von Stade, Troilus, hg. von Th. Merzdorf(1875)

Markus Wesche, Studien zu Albert von Stade (Europäische Hochschulschriften 1059, 1988)

Alc. Avit.

Alcimi Ecdicii Aviti Viennensis episcopi opera quae supersunt, hg. von R. Peiper (MGH Auct. ant. 6, 1, 1883)

Alcuin.

Hans-Dieter Burghardt, Philologische Untersuchungen zu den Gedichten Alkuins (Diss. masch. Heidelberg 1960)

Alcuin. (Godman)

Alcuinus, The Bishops, Kings and Saints of York, hg. von P. Godman (1982) S. CVIII-CX

Aldh.

Aldhelmi opera, hg. von R. Ehwald (MGH Auct. ant. 15, 1919)

Alex., doctr.

Das Doctrinale des Alexander de Villa Dei, hg. von D. Reichling (Monumenta Germaniae Paedagogica 12, 1893)

Alex. Neck.

Alexander Neckham, Versio metrica Corrogationum Promethei, in: Oxford, Bodleian Libr., ms. Digby 56 (zitiert in der Summa des Guillelmus Brito, edd. L.W. Daly / B.A. Daly [Thesaurus Mundi 15-16, 1975])

Laurel Susan Cropp, A critical edition of Alexander Neckam‘s „Corrogationes novi Promethei“ with introduction, textual notes, and commentary (phil. diss. Toronto 1991)

Alex. de Roes

Alexander von Roes, Schriften, hg. von H. Grundmann und H. Heimpel (MGH Staatsschriften 1, 1, 1958), S. 172-191 „Pavo“

Alf. Sal.

A. Lentini, I Carmi di Alfano I arcivescovo di Salerno (Miscellanea Cassinese 38, 1974) S. 56f. (und Index S. 253-258)

Almar.

Poema de Almería (eingefügt in „Chronica Adefonsi Imperatoris“, um 1148)

Amarc.

Sextus Amarcius, Sermones, hg. von Karl Manitius (MGH QQ zur Geistesgesch. 6, 1969) (weiteres zur Metrik S. 229)

Andr. Sun.

Andreas Sunonis filius, Hexaëmeron, hg. v. M.Cl. Gertz, (1892) S. 426-427 (Kommentarband)

Andreae Sunonis filii Hexaemeron, post M.Cl. Gertz ed. Sten Ebbesen, 2 Bde. (Corpus philosophorum Danicorum medii aevi 11, 1985-1988)

AL

Anthologia Latina, edd. Fr. Buecheler / A. Riese, voll. 1, 1 – 2, 3 (1894-1926)

Arator

Aratoris subdiaconi De actibus apostolorum, hg. von A.P. McKinlay (CSEL 72, 1951)

Ars lect.

Anonymi ars lectoria e codice Parisino latino 8499, hg. von Vito Sivo (Pinakes 1, 1990)

Asinarius

Asinarius und Rapularius, hg. v. K. Langosch (Sammlung mittellateinischer Texte 11, 1929)

Auson. I

D. Magni Ausonii opuscula, hg. von C. Schenkl (MGH Auct. ant. 5, 2, 1883)

Auson. II

D. Magni Ausonii Burdigalensis opuscula, hg. von R. Peiper (1886)

Auson. III

M.J. Byrne, Prolegomena to an Edition of the Works of Decimus Magnus Ausonius (diss. New York 1916)

Avian., Fab.

Avianus, Fabulae, rec. A. Guaglianone (Corpus scriptorum Latinorum Paravianum,1958)

Baldr. Burg.

K. Hilbert, Studien zu den Carmina des Baudri von Bourgueil (Diss. masch. Heidelberg 1967)

Baldr. Burg. (A)

Les Oeuvres Poétiques de Baudri de Bourgueil (1046-1130). Édition critique publiée d‘après le manuscrit du Vatican, par Phyllis Abrahams (1926)

Baldr. Burg. (H)

Baldricus Burgulianus carmina, hg. von K. Hilbert (Editiones Heidelbergenses 19, 1979)

Beda

Beda Venerabilis, Opera. Pars IV: Opera rhythmica, hg. von J. Fraipont (CC 132, 1955)

Bene

Bene da Firenze. De accentibus, in: Paris, Bibl. Nat., nouv. acq. lat. 353, fol. 43v-50v; De metris, in: ibid., fol. 50vb-51va; vgl. Leonhardt, Dimensio syllabarum S. 213f.

Bernard. Morl.

Bernardi Cluniacensis carmina De Trinitate et de fide catholica, De castitate servanda, In libros regum, De octo vitiis, hg. von K. Halvarson (Acta Universitatis Stockholmiensis 11, 1963)

Boeth.

Anicii Manlii Severini Boethii philosophiae consolationis libri quinque, hg. von W. Weinberger (CSEL 67, 1934)

Brito Metricus

Brito Metricus. A Mediaeval Verse Treatise on Greek and Hebrew Words, hg. von L.W. Daly (1969)

Brutus

P.G. Schmidt, ‚Brutus‘ – Eine metrische Paraphrase der ‚Historia regum Britannie‘ für den Durhamer Bischof Hugo de Puiset, in: Mittellateinisches Jb. 11 (1976) S. 201-223

carm. adv. Marc.

Carmen adversus Marcionem, hg. von R. Willems, in: Tertulliani opera. Pars II (CC 2, 1954) S. 1419-1454

carm. c. pag.

Carmen contra paganos, in: Anthologia Latina, edd. Fr. Buecheler / A. Riese, vol. 1, 1 rec. A. Riese (2. Aufl. 1894) S 20-25

carm. de Frid. I imp.

Carmen de gestis Frederici I. imperatoris in Lombardia, hg. von Irene Schmale-Ott (MGH SS rer. Germ. 62, 1965)

J.B. Hall, The „Carmen de gestis Frederici Imperatoris in Lombardia“, in: StM III 26 (1985) S. 969-76

carm. de monstris

Chr. Hünemörder, Isidorus versificatus. Ein anonymes Lehrgedicht über Monstra und Tiere aus dem 12. Jahrhundert, in: Vivarium 13 (1975) S. 103-118

carm. de monstris Indie

Chr. Hünemörder, Das Lehrgedicht „De monstris Indie“ (12. Jh.). Ein Beitrag zur Wirkungsgeschichte des Solinus und Honorius Augustodunensis, in: Rheinisches Museum N. F. 119 (1976) S. 267-284, zur Prosodie S. 278

carm. de mundo

Carmen de mundo et partibus, hg. von Axel Bergmann (Lateinische Sprache und Literatur des Mittelalters 26, 1991)

carm. de vanit.

E. Schröder, Ein niederrheinischer „Contemptus mundi“ und seine Quelle, in: Nachrichten v. der Kgl. Gesellschaft der Wiss. zu Göttingen, Phil.-hist. Kl. (1910) S. 346-354 und Migne PL 184, 1307-1314 (Carmen de vanitate mundi)

Carmina fingo

vgl. unter „Uebach“

Causa Aiacis

P.G. Schmidt, „Causa Aiacis et Ulixis I-II“. Zwei ovidianische Streitgedichte des Mittelalters, in: Mittellateinisches Jb. 1 (1964) S. 100-132

Cens.

[Censorini] Fragmentum de metris id est numeris, in: H. Keil, Grammatici Latini, vol. 6 (1874) S. 610-617

Cl. Vict.

Claudii Marii Victoris Alethia et Probae Cento, hg. von C. Schenkl, Prag-Wien-Leipzig 1888 (CSEL 16, 1, 1888). (Claudius Marius Victor)

Cl. Vict. (Hovingh)

Claudii Marii Victoris Alethia, hg. von P.F. Hovingh (CC 128, 1960) (Index rer. metr. mit CSEL identisch)

Claud.

Claudii Claudiani carmina, hg. von Th. Birt (MGH Auct. ant. 10, 1892)

Claud. (Welzel)

A. Welzel, De Claudiani et Corippi sermone epico (phil. Diss. Breslau 1908)

Conr. Meg.

Konrad von Megenberg, Planctus Ecclesiae in Germaniam, bearb. von R. Scholz, Stuttgart 1941, ND 1977 (MGH Staatsschriften 2, 1, 1941) S. 102

Conr. Mur., nat. anim.

Konrad von Mure, De naturis animalium, hg. von A.P. Orbán (Editiones Heidelbergenses 23, 1989) S. 175-179. (Index metricus)

Consentius, barb.

Consentius, Ars Consentii. De barbarismis et metaplasmis, in: H. Keil, Grammatici Latini, vol. 5, (1868) S. 386-404

Coripp.

Corippi Africani Grammatici libri qui supersunt, hg. von J. Partsch (MGH Auct. ant. 3, 2, 1879)

Flavio Cresconio Coripo, El Panegírico de Justino II. Introducción, Edición crítica y Traducción por Antonio Ramírez de Verger, (Publicaciones de la Universidad de Sevilla. Serie Filosofía y letras 81, 1985)

Flavius Cresconius Corippus, In laudem Iustini Augusti minoris libri IV, ed. with translation and commentary by Averil Cameron, London (1976)

Cypr. Gall.

Cypriani Galli poetae Heptateuchos, hg. von R. Peiper (CSEL 23, 1891)

Ps.-Cyprianus

Ps.-Cyprianus, Carm. de genesi, Carm. de Sodoma (= Carm. de sod.), Carm. de Iona (= Carm. de Iona), Carm. ad senatorem (= Carm. ad senat.), Carm. de pascha (= Carm de pascha), Carm. de resurrectione mortuorum (= Carm. de resurr.), ed. G. Hartel, in: S. Thasci Caecilii Cypriani opera omnia, pars III: Opera spuria (CSEL 3, 3, 1871) S. 283-325

Damas., epigr.

Damasi epigrammata, hg. von Maximilian Ihm, in: Anthologiae Latinae Supplementum I (1895) S. 134f. (Index metricus)

Ps. Damas., epigr.

Pseudo-Damasi epigrammata, hg. von Maximilian Ihm, in: Anthologiae Latinae Supplementum I (1895) S. 134f. (Index metricus)

Dan. Beccl.

Urbanus Magnus Danielis Becclesiensis, ed. Josiah Gilbart Smyly (Dublin University Press Series, 1939)

Davis

G. T. Davis, A Study in Latin Prosody. Short final vowel before initial consonant groups composed of stop and liquid (Diss. Pennsylvania 1959)

De Rossi, Inscriptiones

Iohannes Baptista De Rossi, Inscriptiones christianae urbis Romae saec. VII antiquiores (1864)

Dicuil

De primis syllabis: vgl. unter „Mico“

Don. ars mai.

Louis Holtz, Donat et la tradition de l‘enseignement grammatical. Étudesur l‘Ars Donati et sa diffusion (4e - 9e siècle)et édition critique (CNRS.Documents, études et répertoires 35,1981)

Donatus Ortigraphus

Donatus Ortigraphus, Ars Grammatica, ed. J. Chittenden (CC Cont. Med. 40D, 1982)

Donis.

Donisius, Comedia Pamphile, hg. von Karl Langosch (Mittellateinische Studien und Texte 11, 1979)

Drac.

Fl. Merobaudis reliquiae, Blossii Aemilii Dracontii carmina, Eugenii Toletani Episcopi carmina et epistulae, ed F. Vollmer (MGH Auct. ant. 14, 1905)

Dracontius, Œuvres, t. 1: Louanges de Dieu. Livres I-II, ed. Cl. Moussy (Collection des universités de France Serie Latine, 1985) S. 91-98

Eberh.

E. Faral, Les arts poétiques du XIIe et du XIIIe siècle (1924) S. 337-377

W.B. Sedgwick, Twelfth and Thirteenth-Century Arts of Poetry, in: Speculum 3 (1928) S. 349-381, bes. 363-364 (Eberhardus Alemannicus, laborintus)

Eberh., Grec.

Eberhardi Bethuniensis Graecismus, rec. J. Wrobel (Corpus grammaticorum medii aevi 1, 1887)

Ecbasis

Ecbasis cuiusdam captivi per tropologiam, hg. von Karl Strecker (MGH SS rer. Germ. 24, 1935) S. 52 (Prosodie und Metrik)

Egid. Paris.

The ‚Karolinus‘ of Egidius Parisiensis, hg. von M. L. Colker, in: Traditio 29 (1973) S. 199-325

Ekk.

E. Faral, Les arts poétiques du XIIe et du XIIIe siècle (1924) S. 104-105

W.B. Sedgwick, Twelfth and Thirteenth-Century Arts of Poetry, in: Speculum 3 (1928) S. 349-381, bes. 361 (Ekkehard IV, De lege dictamen ornandi)

Ennod.

Magni Felicis Ennodi opera, hg. von Fr. Vogel (MGH Auct. ant. 7, 1885)

Ennod. (Hartel)

Magni Felicis Ennodii opera omnia, hg. von W. Hartel (CSEL 6, 1882)

Erasmus Rotterdam.

Desiderii Erasmi Roterodami De recta Latini Graecique sermonis pronuntiatione dialogus, als Lesetext hg., übersetzt u. kommentiert von J. Kramer (Beiträge zur klassischen Philologie 98, 1978)

Ermold. Nigel.

Ermold le Noir, Poème sur Louis le Pieux et épitres au roi Pépin,edités et traduits par E. Faral (Les Classiques de l‘Histoire de France au Moyen Age 14, 1932) S. XXIV (zur Prosodie)

Eugen. Tol.

Fl. Merobaudis reliquiae, Blossii Aemilii Dracontii carmina, Eugenii Toletani Episcopi carmina et epistulae, ed F. Vollmer (MGH Auct. ant. 14, 1905)

Eupol.

Eupolemius, Das Bibelgedicht, hg. von K. Manitius (MGH QQ zur Geistesgesch. 9, 1973)

Faral, Arts Poétiques

E. Faral, Les arts poétiques du XIIe et du XIIIe siècle (1924 / ND 1982)

Filelfo, G. M.

Gian M. Filelfo, Amyris, hg. von A. Manetti (Letteratura italiana e comparata 10, 1978)

Fin. Metr. gramm.

De finalibus metrorum: vgl. unter „Metrorius“

Froum.

Die Tegernseer Briefsammlung (Froumund), hg. von Karl Strecker (MGH Epp. sel. 3, 1925)

Fulc.

Fulcoius Belvacensis, Epistulae, ed. M.L. Colker, in: Traditio 10 (1954) S. 190-273

Galter. Castil., Alex.

H. Christensen, Das Alexanderlied Walters von Châtillon (1905 / ND 1969) S. 71-75

Galteri de Castellione Alexandreis, ed. M.L. Colker (Thesaurus mundi 17, 1978)

Geoff.

E. Faral, Les arts poétiques du XIIe et du XIIIe siècle (1924) S. 197-327

W.B. Sedgwick, Twelfth and Thirteenth-Century Arts of Poetry, in: Speculum 3 (1928) S. 349-381, bes. 361-363 (Geoffroi de Vinsauf, Poetria Nova [poet. nov.], Documentum de modo et arte dictandi et versificandi [doc.])

God.

Godefridus de Traiecto, Grammaticale, hg. von Chr. Klinger (Beihefte zum „Mittellateinischen Jb.“ 12, 1973)

Godesc. gram.

D.C. Lambot, Oeuvres théologiques et grammaticales de Godescalc d‘Orbais Louvain (1945)

Guido de Basochis

Guido de Basochis, Liber epistularum, hg. von H. Adolfsson (Studia Latina Stockholmiensia 18, 1969)

Guill. Apul., gesta Rob.

Guillaume de Pouille, La geste de Robert Guiscard, éd. par M. Mathieu (Istituto Siciliano di Studi Bizantini e Neoellenici. Testi e monumenti 4, 1961) S. 62 Anm. 2/3

Guill. Brito, Philippis

Oeuvres de Rigord et de Guillaume le Breton, historiens de Philippe-Auguste, t. II Philippide de Guillaume le Breton, hg. von H.-F. Delaborde (Société de l‘Histoire de France. Publications224, 1885)

Guill. Brito

Summa Britonis sive Guillelmi Britonis expositiones vocabulorum biblie, edd. L.W. Daly / B.A. Daly, 2 voll. (Thesaurus Mundi 15-16, 1975) (zitiert nach Lemma und Zeilennr.)

Gunth. Par.

Guntheri Alemanni, Scholastici, monachi et prioris Parisiensis, De expugnatione urbis Constantinopolitane, unde, inter alias reliquias, magna pars sancte crucis in Alemanniam est allata seu Historia Constantinopolitana, ed. Paul E.D. Riant (1875)

Gunther von Pairis, Hystoria Constantinopolitana. Untersuchungen und kritische Ausgabe von P. Orth (Spolia Berolinensia 5, 1994)

Heiric.

Peter Christian Jacobsen, Die Vita s. Germani Heirics von Auxerre, Untersuchungen zu Prosodie und Metrik, in:L‘École Carolingienne d‘Auxerre de Murethach à Remi 830-908. Entretiens d‘Auxerre 1989, publiés par Dominique Iogna-Prat, Colette Jeudy, Guy Lobrichon (L‘histoire dans l‘actualité, 1991), S. 329-351

Henr. Aug.

Heinrici Augustensis Planctus Evae, ed. M.L. Colker, in: Traditio 12 (1956) S. 149-228

Henr. Sept. (Crem.)

Enrico da Settimello, Elegia, a cura di G. Cremaschi (Orbis Christianus 1, 1949)

Henr. Sept. (Mar.)

Henrici Septimellensis Elegia, ed. A. Marigo (1926) S. 70f.

Hil.

W. Meyer, Die drei arezzaner Hymnen des Hilarius von Poitiers und Etwas über den Rythmus, in: Nachrichten von der Kg. Gesellschaft der Wissenschaften zu Göttingen, Phil.-hist. Kl. (1909) S. 373-433

S. Hilarii episcopi Pictaviensis opera Pars quarta (Hymni), hg. von A. Feder S.J. (CSEL 65, 1916)

Hist. Troy.

Anonymi Historia Troyana Daretis Frigii. Untersuchungen und kritische Ausgabe von J. Stohlmann (Beihefte zum „Mittellateinischen Jb.“ 1, 1968) S. 85-90, 402, 405 und passim im Index

Hraban.

M. Henshaw, The Latinity of the Poems of Hrabanus Maurus (Diss. Chicago, Ill., 1933) S. 41-45

Hrotsv.

Hrotsvithae opera, ed. P. von Winterfeld (MGH SS rer. Germ. 34, 1902)

Rosario Leotta, La tecnica versificatoria di Rosvita, in: Filologia mediolatina 2 (1995) S. 193-232

Hugo Leod.

Hugo von Lüttich, Peregrinarius, krit. hg. von F. Unterkircher, hg. von P.G. Schmidt (Mittellateinische Studien und Texte 17, 1991)

Hugo Mat., Gesta

Hugo von Mâcon, Die Gesta militum. Teil 1, hg. v. E. Könsgen (Mittellateinische Studien und Texte 18, 1, 1990)

Hugo Primas

W. Meyer, Die Oxforder Gedichte des Primas, in: Nachrichten von der Kg. Gesellschaft der Wissenschaften zu Göttingen, Phil.-hist. Kl. (1907) S. 75-175

Hugutio

Hugutio, Derivationes, in: Paris, Bibl. Nat., nouv. acq. lat. 2042

Uguccione da Pisa, Derivationes [Faks.-Dr. des Ms. von 1236] (2000)

Iac. Nich.

Jacobus Nicholai de Dacia, Liber de Distinccione Metrorum, hg. von Aage Kabell (Monografier utgivna av K. Humanistiska Vetenskaps - Samfundet i Uppsala 2, 1967)

Il. Lat.

[Baebius Italicus] Ilias Latina, a cura di M. Scaffai (Edizione e saggi Universitari di Filologia Classica 28, 1982 / ND 1997)

Ioh. de Hau.

Johannes de Hauvilla. Architrenius, hg. von P.G. Schmidt (1974) S. 87-92

Ioh. v. Salisbury, Entheticus

John of Salisbury‘s Entheticus maior and minor, ed. by Jan van Laarhoven (Studien und Texte zur Geistesgeschichte des Mittelalters 17, 1-3, 1987)

Ioh. Scot.

Johannes Scotus Eriugena, Carmina, hg. von M. W. Herren (Scriptores Latini Hiberniae 12, 1993) Index metricus S. 169, 51ff.

Iul. Severus

Iulius Severus, De pedibus, in: H. Keil, Grammatici Latini, vol. 6 (1874) S. 646

Iuvenc.

Gai Vetti Aquilini Iuvenci evangeliorum libri quattuor, hg. von J. Huemer (CSEL 24, 1891)

Iuvenc. (Hansson)

N. Hansson, Textkritisches zu Iuvencus, mit vollständigem Index verborum (1950)

Iuvenc. (Hatfield)

T. Hatfield, A Study of Iuvencus (1890)

Kabell II

A. Kabell, Metrische Studien, II Antiker Form sich nähernd (Uppsala Universitets Årsskrift 1960, 6)

Lamb. Leod.

Lambertus de Legia, De vita, translatione, inventione ac miraculis s. Matthiae Apostoli libri V, hg. von R.M. Kloos (Trierer Theologische Studien 8, 1958)

Laur. Dun.

Laurentius von Durham, Consolatio de morte amici. Untersuchungen und kritischer Text von U. Kindermann (masch. Diss. Erlangen-Nürnberg, 1969)

Le Blant, Inscriptions

Inscriptions chrétiennes de la Gaule antérieures au VIIIe siècle,réunies et annotées par Edmond Le Blant (1856-1863)

Leonhardt

Jürgen Leonhardt, Dimensio syllabarum. Studien zur lateinischen Prosodie- und Verslehre von der Spätantike bis zur frühen Renaissance. Mit einem ausführlichen Quellenverzeichnis bis zum Jahre 1600 (Hypomnemata 92, 1989)

Lidia

Lidia, hg. von E. Lackenbacher, in: La ‚comédie‘ latine en France au XIIe siècle, hg. von G. Cohen,t. I (1931) S. 226-246

[Arnolfo di Orléans] Lidia, a cura di I. Gualandri / G. Orlandi, in: Commedie latine del XII e XIII secolo VI (1989)

Ligurinus

Gunther der Dichter, Ligurinus, hg. von E. Assmann (MGH SS rer. Germ. 63, 1987)

Liutpr.

Die Werke Liutprands von Cremona. Liutprandi opera, hg. von J. Becker (MGH SS in usum scholarum separatim editi 41, 1915)

Liudprandi Cremonensis opera omnia, cura et studio P. Chiesa (CC Cont. Med. 156, 1998)

Marb.

Marbodi Liber decem capitulorum, hg. von R. Leotta (1984 / NDPer verba 10, 1998)

Marbod of Rennes‘ (1035-1123) De lapidibus, hg. von J.M. Riddle (Sudhoffs Archiv. Beiheft 20, 1977)

Marbodus Redonensis, Elogium Milonis, in: MGH Libelli de lite, t. 3 (1897) S. 695

Marc. Val., Buc.

M. Valerio, Bucoliche, a cura di F. Munari, Florenz (2. Aufl. 1970) S. LXIV-LXIX und LXXIIf.

Math. Vind.

Matheus Vindocinensis, Opera, voll. 2 / 3, hg. von F. Munari ((Storia e letteratura 152 und 171,1982 und 1988)

W.B. Sedgwick, Twelfth and Thirteenth-Century Arts of Poetry, in: Speculum 3 (1928) S. 349-381, bes. 361 (nach Farals [Les arts poétiques S. 106-193] Ausgabe der Ars versificatoria)

Metell., exped.

Metellus von Tegernsee, Expeditio Ierosolimitana. Erstausgabe von P.C. Jacobsen (Quellen und Untersuchungen zur lateinischen Philologie des Mittelalters 6, 1982) S. 181-188

Metell., Quir.

Metellus von Tegernsee Die Quirinalien des Metellus von Tegernsee. Untersuchungen zur Dichtkunst und kritische Textausgabe. Von P.C. Jacobsen (Mittellateinische Studien und Texte 1, 1965)

Metrorius

Metrorius qui dicitur, De finalibus metrorum, in: H. Keil, Grammatici Latini, vol. 6 (1874) S. 229-239

Mico

M. Manitius, Micons von St. Riquier De Primis syllabis, in: Münchener Museum für Philologie des Mittelalters und der Renaissance 1 (1912) S. 121-177

zur Abgrenzung von Dicuil, De primis syllabis gegenüber Micon von St. Riquier K. Strecker, in: NA 43 (1920) S. 479-487, A. van de Vyver, Dicuil et Micon de Saint Riquier, in: Revue Belge de Philologie et d‘Histoire 14 (1935) S. 15-47 und Leonhardt, Dimensio syllabarum S. 198

Mueller

L. Mueller,De re metrica poetarum Latinorum praeter Plautum et terentium libri septem (1894)

Nicol. Biber.

Nicolai de Bibera Occulti Erfordensis Carmen satiricum. Eine Quelle des XIII. Jahrhunderts, neu hg. und erläutert von T. Fischer (Geschichtsquellen der Provinz Sachsen 1. Erfurter Denkmäler 2, 1870)

Der „Occultus Erfordensis“ des Nicolaus von Bibra. Kritische Edition mit Einführung, Kommentar und deutscher Übersetzung, hg. von C. Mundhenk (Schriften des Vereins für die Geschichte und Altertumskunde von Erfurt 3, 1997)

Nigel. Wirek.

Nigel de Longchamps, Speculum stultorum, hg. von J.H. Mozley / R.R. Raymo (University of California Publications. English Studies 18, 1960)

Nigel of Canterbury, The Passion of St. Lawrence, Epigrams and Marginal Poems, ed. and transl. by J.M. Ziolkowski (Mittellateinische Studien und Texte 14, 1994)

Nivard.

Ysengrimus, hg. von E. Voigt (1884) S. XXVI-XXXIII

Norb., Introd.

D. Norberg, Introduction a l‘étude de la versification latine médiévale (Studia Latina Stockholmiensia 5, 1958) v.a. S. 7-28

Norb., Notes

D. Norberg, Notes critiques sur l‘Hymnarius Severinianus (Kungl. Vittershefts historie och antikvitets Akademien. Filologiskt arkiv 21, 1977)

Norb., Poesie Lat. Ryth.

D. Norberg, La poesie latine rythmique du haut moyen âge (Studia Latina Holmiensia 2, 1954)

Norb., Vers Latins

D. Norberg, Les vers latins iambiques et trochaϊques au moyen âge et leurs répliques rythmiques 1988 (Kungl. Vittershefts historie och antikvitets Akademien. Filologisk arkiv 35, 1988)

Odo Clun.

Odonis abbatis Cluniacensis Occupatio, hg. von A. Swoboda (1900)

Odo Magdeb.

Odo von Magdeburg, Ernestus, hg. von B. Gansweidt (Münchener Beiträge zur Mediävistik und Renaissanceforschung 39, 1989)

Odo von Magdeburg, Ernestus, hg. und kommentiert von Thomas A.-P. Klein (Spolia Berolinensia 18, 2000)

Odo Magd., herb.

Odo von Meung, De viribus herbarum, hg. von L. Choulant, in: Macer Floridus de viribus herbarum una cum Walahfridi Strabonis, Othonis Cremonensis et Ioannis Folcz carminibus similis argumenti (1832) S. 28-123 (ND in:Höhepunkte der Klostermedizin. Der „Macer floridus“ und das Herbarium des Vitus Auslasser, hg. mit einer Einleitung und deutscher Übersetzung von J.G. Mayer [2001])

Öberg II

vgl. unter „Serlo Wilt.“

Omnib., ars.

C. Leitner, Ognibene Bonisoli da Lonigo und sein Traktat über Metrik und Prosodie (VWGÖ – Dissertationen der Universität Salzburg, 1988)

Opt. Porf.

Optatianus Porfyrius, Carmina, ed. E. Klug (1926) S. 83-87

Opt. Porf. (Polara)

Publilii Optatiani Porfyrii Carmina, a cura di G. Polara, 2 voll. (1973)

Orient.

Orientii carmina, ed. R. Ellis (CSEL 16, 1, 1888)

Otia si veniunt

vgl. unter „Uebach“

Ps.-Ovid., vet.

Pseudo-Ovidius, De vetula. Untersuchungen und Text von P. Klopsch (Mittellateinische Studien und Texte 2, 1967) S. 135f.

Pass. Petri et Pauli

Passio Petri et Pauli, hg. von K. Strecker (MGH Poetae 6, 1, 1951) S. 121-133

Paul. Diac.

Die Gedichte des Paulus Diaconus, hg. von K. Neff (Quellen und Untersuchungen zur lateinischen Philologie des Mittelalters 3, 4, 1908)

Paul. Nol.

Sancti Pontii Meropii Paulini Nolani epistulae, ed. G. de Hartel (CSEL 29, 1894)

Sancti Pontii Meropii Paulini Nolani carmina, ed. G. de Hartel (CSEL 30, 1894), zu vergleichen jeweils dieEditio altera supplementis aucta curante M. Kamptner (1999)

Paul. Nol. (Green)

R.P.H. Green, The poetry of Paulinus of Nola. A Study of his Latinity (Coll. Latomus 120, 1971)

Paul. Pell.

Paulini Pellaei Eucharisticos, ed. G. Brandes (CSEL 16, 1, 1888)

Paul. Petric.

Paulini Petricordiae carmina, ed. M. Petschenig (CSEL 16, 1, 1888)

Paulin. Aquil.

L‘Oeuvre poétique de Paulin d‘Aquilée, par D. Norberg (Filologisk-filosofiska serien 18, 1979) S. 159-162

Petrarca

Francesco Petrarca, Africa, a cura di N. Festa (Edizione Nazionale delle Opere di Francesco Petrarca 1, 1926)

Petr. Crem.

Petrus Cremonensis (Petrus de Isolella, 13. Jh.), De arte metrica, vgl. Leonhardt, Dimensio syllabarum S. 137-140. 214f.; zitiert nach: C. Leitner, Ognibene Bonisoli da Lonigo und sein Traktat über Metrik und Prosodie (VWGÖ – Dissertationen der Universität Salzburg, 1988)

Petr. Dam.

L‘Opera poetica di s. Pier Damiani, ed. M. Lokrantz (Studia Latina Stockholmiensia 12, 1968)

Petr. Pict.

Petri Pictoris carmina, ed. L. van Acker (CC Cont. Med. 25, 1972) (zur Prosodie S. LXIf.)

Pomp. gramm.

Pompeii Commentum artis Donati, in: H. Keil, Grammatici Latini, vol. 5 (1868) S. 95ff.

Prud.

Aurelii Prudentii Clementis carmina, ed. I. Bergman (CSEL 61, 1926)

Prud. (Cunningham)

Aurelii Prudentii Clementis carmina, ed. M.P. Cunningham (CC 126, 1966) S. XXXVI-XXXVIII

Prud. (Krenkel)

F. Krenkel, Epilegomenorum ad poetas Latinos posteriores particula prima: De Aurelii Prudentii Clementis re metrica (Diss. Königsberg, 1884)

Prud. (Lavarenne)

M. Lavarenne, Étude sur la langue du poète Prudence (1933) S. 75ff.

Prud. (Lease)

E.B. Lease, A Syntactic, Stylistic and Metrical Study of Prudentius (1895) S. 54-63 unbedeutende Angaben

Pujalte

J. Solana Pujalte, La elisión en el primitivo verso anglolatino: Los hexámetros de Aldhelmo, in: Habis 18-19 (1987-88) S. 187-199

Pulgram

E. Pulgram, Latin-Romance Phonology: Prosodics and Metrics (1975)

Pye

D.W. Pye, Latin 3rd plural perfect indicativi activi, its endings in verse usage, in:Transactions and Proceedings of the American Philological Association94 (1963) S. 1-27

Pylatus

D. Werner, Pylatus. Untersuchungen zur metrischen lateinischen Pilatuslegende und kritische Textausgabe (Beihefte zum „Mittellateinischen Jb.“ 8, 1972)

Querela magistri Treverensis

L. Gompf, „Querela magistri Treverensis“ (Das sogenannte „Carmen Winrici“), in: Mittellateinisches Jb. 4 (1967) S. 91-121, bes. 93f. (MLW: Carm. Winr.)

Quil.

Quilichinus de Spoleto, Historia Alexandri Magni, hg. von W. Kirsch (1971) S. 229ff (Index verborum)

Ramorino

F. Ramorino, La pronunzia popolare dei versi quantitativi latini nei bassi tempi ed origine della verseggiatura ritmica, in: Memorie della Reale Accademia delle Scienze di Torino, Serie 2, 43 (1893) S. 155-222

Rapularius

Asinarius und Rapularius, hg. v. K. Langosch (Sammlung mittellateinischer Texte 11, 1929)

Reginald. Cant.

The Vita Sancti Malchi of Reginald of Canterbury, ed. L.R. Lind (Illinois Studies in language and literature 27, 3-4, 1942) S. 225 (nur Graeca und Eigennamen)

Rather., phren.

Ratherii Veronensis Phrenesis, ed. P.L.D. Reid (CC Cont. Med. 46A, 1984) S. 214-217

Richard.

Ricardus, Passio sancte Katerine „Ut super omne melos“, in: Vitae Sanctae Katherinae I, ed. A.P. Orbán (CC Cont. Med. 119, 1, 1992) S. 151-259 (Walther 19883)

Ruodlieb

Ruodlieb, der älteste Roman des Mittelalters, nebst Epigrammen hg. von F. Seiler (1882)

Saxo Gramm.

Saxonis Gesta Danorum, edd. J. Olrik / H. Raeder (1931)

K. Friis-Jensen, Saxo Grammaticus as Latin Poet. Studies in the Verse Passages of the Gesta Danorum (Analecta Romana Instituti Danici. Suppl. 14, 1987)

Sedgwick

W.B. Sedgwick, Twelfth and Thirteenth-Century Arts of Poetry, in: Speculum 3 (1928) S. 349-381 (Textgrundlage: Faral, Les arts poétiques)

Sedul.

Sedulii opera omnia, ed. J. Huemer (CSEL 10, 1885)

Sedul. Sc.

Sedulii Scotti carmina, ed. L. Traube (MGH Poetae 3, 1896) S. 151-240

Sedulii Scotti Carmina, cura et studio I. Meyers (CC Cont. Med. 117, 1991)

R. Düchting, Sedulius Scottus. Seine Dichtungen (1968)

Serlo Wilt.

Serlon de Wilton, Poèmes latins, ed. J. Öberg, Stockholm 1965 (Studia Latina Stockholmiensia 14, 1965)

J. Öberg, Einige Bemerkungen zu den Gedichten Serlos von Wilton, in: Mittellateinisches Jb. 6 (1970) S. 98-108, bes. 101-108 (=Öberg II)

Sidon.

Gai Apollinaris Sidonii epistulae et carmina, ed. C. Luetjohann (MGH Auct. ant. 8, 1887)

Siguin.

Magister Siguinus, Ars Lectoria. Un art de lecture à haute voix du onzième siècle, edd. C.H. Kneepkens / H.F. Reijnders (1979)

Simon Aurea Capra, excid Troie

A. Boutemy, La version Parisienne du poème de Simon Chèvre d‘Or sur la guerre de Troie (Ms. Lat. 8430), in: Scriptorium 1 (1946/47) S. 267-288

Steele

R.B. Steele, The Endings ‚-ere‘ and ‚-erunt‘ in dactylic hexameter, in: American Journal of Philology 32 (1911) S. 328-332

Tert., adv. Marc.

vgl. unter „carm. adv. Marc.“

Steph. Rotomag., Draco

Stephan von Rouen, Draco Normannicus, ed. R. Howlett, in:Chronicles of the reigns of Stephen, Henry II., and Richard I. 2(Rerum Britannicarum medii aevi scriptores 82, 2, 1885) S. 589-779

Syll. Elnon.

B. Bischoff, Sylloge Elnonensis. Grabinschriften aus merovingischer Zeit (um 600), in: Anecdota Novissima. Texte des vierten bis sechzehnten Jahrhunderts, hg. von B. Bischoff (Quellen und Untersuchungen zur lateinischen Philologie des Mittelalters 7, 1984)

W.D. Lebek, Die neuen Grabgedichte der Sylloge Elnonensis, ed. B. Bischoff 1984, in: Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik 63 (1996) S. 83-100

T.A.-P. Klein, Kritische Nachlese zur Sylloge Elnonensis, in: Arbor amoena comis – 25 Jahre Mittellateinisches Seminar in Bonn 1965-1990, hg. von E. Könsgen (1990) S. 53-59

Thiofr. Ept.

Thiofridi Epternacensis Vita Willibrordi metrica, ed. K. Rossberg (1883)

ThLL

Thesaurus Linguae Latinae, voll. 1ff. (1900ff.) (wird die Thesaurus-Sigle zitiert, sind dessen Belege in unsere Materialien nicht aufgenommen)

Thurot

Ch. Thurot, Extraits de divers manuscrits latins pour servir à l‘histoire des doctrines grammaticales au moyen âge (1869 / ND 1964)

Uebach

H.P. Uebach, Zwei mittellateinische Pyramus-und-Thisbe-Dichtungen. Untersuchungen und kritische Ausgabe (Lateinische Sprache und Literatur des Mittelalters 3, 1975) S. 48 (Initien: Carmina fingo und Otia si veniunt)

Ven. Fort.

Venanti Honori Clementiani Presbyteri Italici opera poetica, ed. F. Leo, (MGH Auct. ant. 4, 1, 1961)

Vita Alexii metrica (C)

F. Wagner, Die Verslegende vom hl. Alexius „Duxit Romanus vir nobilis Eufemianus“, in: Mittellateinisches Jb. 1 (1964) S. 78-99, bes. 84f. zu Metrik und Prosodie

Vita Gudul.

A.P. Orbán, Eine vita metrica der Heiligen Gudula von Brüssel. Hg. nach der Handschrift London, BL, Egerton MS 3130, in: Sacris erudiri 33 (1992-1993) S. 369-424, bes. S. 373-75 (geht lediglich auf die productio in arsi ein)

Vita Kath. „Floruit insignis“

Vita beate Katherine metrica „Floruit insignis“, in: Vitae Sanctae Katherinae I, ed. A.P. Orbán (CC Cont. Med. 119, 1, 1992) S. V-LXXXI und 1-53 (Walther 6667)

Vita Kath. „Sepius in sexu fragili“

Vita sancte Katerine virginis „Sepius in sexu fragili“, in: Vitae Sanctae Katherinae I, ed. A.P. Orbán (CC Cont. Med. 119, 1, 1992) S. 121-149 (Walther 17055)

Vita Verenae

Vita s. Verenae, hg. von K. Strecker (MGH Poetae 5, 1937) S. 95ff.

Vital. Bles.

W. Schmidt, Untersuchungen zum „Geta“ des Vitalis Blesensis (Beihefte zum „Mittellateinischen Jb.“ 14, 1975) S. 40-47

Voigt, Thiers.

E. Voigt, Kleinere lateinische Denkmäler der Thiersage aus dem zwölften bis 14. Jahrhundert, Straáburg, London 1878 (Quellen und Forschungen zur Sprach- und Culturgeschichte der germanischen Völker 25, 1878) (L = De lupo; B = Brunellus; T = De Teberto mistico)

Walahfr.

A. Önnerfors, Philologisches zu Walahfrid Strabo, in: Mittellateinisches Jb. 7 (1970) S. 41-92, ND in: ders., Mediaevalia (Lateinische Sprache und Literatur des Mittelalters Band 6, 1977) S. 58-201 (carm: carmina diversa; hort: De cultura hortorum carmen; Wett: Visio Wettini monachi Augiensis; Mamm: Vita s. Mamme monachi; exord: Libellus de exordiis et incrementis quarundam in observationibus ecclesiasticarum rerum; imag. Tetr: De imagine Tetrici carmen)

Waldo, Ansg.

Gualdonis vita Anscharii, hg. von J. Langebek, in: SS rerum Danicarum medii aevi, t. I (1772) S. 561-621

Waltharius

Waltharius, hg. von K. Strecker (MGH Poetae 6, 1, 1951) S. 1-85

Warn.

P. Hoogterp, Warnerii Basiliensis Paraclitus et Synodus, in: Archives d‘histoire doctrinale et litteraire du Moyen âge 8 (1933) S.261-443, bes.280 und 372

Wenr., carm.

vgl. unter „Querela magistri Treverensis“

Werner, Sprichwörter

J. Werner, Lateinische Sprichwörter und Sinnsprüche des Mittelalters (2. Aufl. 1966)

Wipo

Die Werke Wipos, hg. von H. Bresslau (MGH SS rer. Germ. 61, 1915)



Diese Seiten werden am besten dargestellt von Netscape (ab Version 7) und Internet Explorer 5.

Erlangen, im März 2002 / München, im August 2003
Peter Christian Jacobsen
Peter Orth



Zuletzt bearbeitet am 12. August 2004 durch PD Dr. Peter Orth
© Peter Christian Jacobsen und Peter Orth, 2003